 Wspinaczka skałkowa - karabinki
Prototypem współcześnie używanych kości były kamienie, które wspinacze klinowali wszczelinach skalnych. Po obwiązaniu pętlą i przepięciu liny za pomocą karabinka zaklinowany kamień, pełnił funkcję punktu asekuracyjnego.
Kości asekuracyjne osadza się w szczelinach skalnych wykorzystując zasadę klina. Wyróżnia się kości klinowe, mimośrodowe oraz mechaniczne.
Zaletą kosći jest to, że do ich osadzania (montowania w skale) nie jest potrzebny młotek - zakładanie i wyjmowanie kości nie niszczy skały, tak jak tradycyjnie stosowane haki, wbijane młotkiem.
Zastąpienie we wspinaczce skalnej haków kostkami asekuracyjnymi, pozwoliło znacznie przyspieszyć samo wspinanie, a więc skrócić czas przebywania zespołu w ścianie, a tym samym pośrednio zwiększyć bezpieczeństwo wspinania w górach.
Należy pamiętać, że kości asekuracyjne są punktami jednokierunkowymi.
Poprawne osadzanie kości wymaga dużego doświadczenia.
KOŚCI KLINOWE
Do kości klinowych zaliczamy rocksy (stoppery), heksy oraz wallnuty. Stosowane są zazwyczaj do zwężających się, wąskich szczelin. rocksy i wallnuty można osadzać w dwóch pozycjach. Najwygodniej korzysta się z kości posiadających sztywne, stalowe cięgna, które
umożliwiają dalsze sięgnięcie w górę.
Podczas osadzania kości należy przewidywać kierunek obciążenia i zgodnie z nim ustawiać cięgno kostki - stąd najkorzystniejsze do osadzania rocksów są szczeliny pionowe. Dużo trudniej (mniej pewne punkty) osadza się rocksy w szczelinach o skośnym przebiegu, a w wyjątkowych sytuacjach można je osadzać w szczelinach poziomych.
Komplet rocksów zawiera zwykle 10 sztuk w rozmiarach od około 0,5cm do około 4cm szerokości. Wytrzymałość kostek determinuje wytrzymałość cięgien, na których są mocowane - cięgna najmniejszych kostek mają zwykle wytrzymałość 7kN, największych do 22kN. Ostatecznie to jakie szarpnięcie utrzyma prawidłowo osadzona kość zależy od twardości skały - przy dużym szarpnięciu kość, może ściąć powierzchnię skały i wypaść.
Heksy osadzać można w 4 pozycjach, w tym wykorzystując efekt mimośrodu. Heksy, podobnie jak rocksy używa się w zestawach po kilka sztuk (np. 4-6). Heksy mają rozmiary od 2-3cm do 10-15cm - zazwyczaj przy wspinaczce używa się większych rozmiarów, do szerszych szczelin. Heksy mogą być osadzane w szczelinach pionowych, skośnych i poziomych (mimośród). Prototypem heksa były stalowe nakrętki, których po raz pierwszy użyli brytyjscy wspinacze w piaskowcowych skałkach Walii.
KOŚCI MIMOŚRODOWE
Kości mimośrodowe wykorzystują efekt klinowania się kości, po przez jej skręcanie w momencie obciążenia.
Zaletą kości mimośrodowych jest więc to, że można je osadzać w szczelinach o równoległych ściankach (pionowych, poziomych oraz skośnych). Szczególnym miejscem, w którym można osadzać kości mimośrodowe są dziurki skalne (występujące w wapieniu) oraz hakodziury, czyli otwory po hakach - miejsca te z reguły uniemożliwiają zastosowanie kości klinowych.
Klasyczne rodzaje kości mimośrodowch to camlock i tricam. Obecnie używa się głównie tricamów, które stosowane są w różnych rozmiarach od około 2cm do około 15cm.
KOŚCI MECHANICZNE
Kości mechaniczne - pod zbiorczą nazwą friendy - działają w oparciu o system (trzech lub czterech) połączonych krzywek, które można dopasować do romiaru szczeliny. Frienda skonstruował amerykański alpinista Ray Jardin, a jego konstrukcja było kolejną rewolucją w technice asekuracji w rysach skalnych.
Wyróżnia się dwa typy kości mechanicznych:
• SLCD, Spring Loaded Camming Devices - czyli najczęściej stosowane friendy, oraz
• SLWOD, Spring Loaded Wedge Oposed Devices, którego klasycznym przykładem jest slider i ballnut.
Friendy mogą być stosowane w szczelinach pionowych, skośnych i poziomych, w tym zwężających się, równoległych jak i lekko rozszerzających się.
Friendy są uważane za kości łatwe w użyciu, ze względu na to, że działają w oparciu o regulację krzywek - i do pewnego stopnia jest to prawda. Należy jednak pamiętać, że prawidłowo osadzony friend:
• nie powinien pracować przy skrajnych pozycjach krzywek (minimalnym ściągnięciu jak i maksymalnym ściągnięciu);
• wszystkie krzywki frienda powinny opierać się o powierzchnię skały;
• jeśli fiend posiada sztywne cięgno - nie powinno ono wystawać poza krawędź szczeliny, co zwiększa siłę wyrywającą i prowokuje łamanie cięgna;
Najbardziej stosowane marki friendów to:
• Black Diamond (Camalot) - które wyróżniają się krzywkami mocowanymi na dwóch osiach;
• Wild Country (Friend) - klasyczne friendy (z konstrukcji i nazwy handlowej);
• Metolius (TCU) - które, wyróżnia podwójne cięgno;
• Alien - które wyróżniają się bardzo giętkim cięgnem; doskonałe do płytkich rys.
Niektóre friendy są produkowane (oprócz symetrycznej budowie krzywek) w wersji offset, gdzie krzywki są asymetryczne - ułatwia to osadznie friendów w płytkich szczelinach oraz takich, których ścianki nie są do siebie równoległe.
 |
 |
| PROTOTYP HEKSÓW (STALKOWE NAKRĘTKI) |
HEKS STAREGO TYPU |
| |
|
 |
 |
| ZESTAW HEKSÓW Z PĘTLAMI Z DYNEEMY |
ZESTAW HEKSÓW ZE STALOWYMI CIĘGNAMI |
| |
|
 |
 |
| ZESTAW ROCKSÓW ZE STALOWYMI CIĘGNAMI |
ŚREDNIE ROZMIARY TRICAMÓW |
| |
|
 |
|
| KOŚCI MECHANICZNE (FRIENDY): CAMALOTY, ALIENY I ZESTAW TCU (PODWÓJNE CIĘGNA) |
KLINOWANIE WĘZŁÓW
Specyficzną techniką asekracji jest klinowanie w szczelinach skalnych węzłów - którymi zastępouje się zwykłe, "twarde" kości.
Technikę tą stosuje się głównie w miękkich i kruchych skałach piaskowcowych, w których szczeliny często mają charakter lejków, co ułatwia zaklinowanie węzła. Do asekuracji w miękkich skałach piaskowcowych stosuje się wiele rozmiarów węzłów - zazwyczaj stosuje się kluczkę oraz tzw. kulę. Po umieszczeniu węzła w szczelinie/lejku upycha się go specjalną upychaczką, czyli szpadą. Na węłzły do klinowania używa się różnej średnicy repów, odcinków lin statycznych i dynamicznych oraz pętli (lepiej stosować pętle szyte i dopiero na nich wiązać węzły). W polskiej Hejszowinie obowiązuje wspinaczy tzw. Regulamin Saski, czyli zbiór zasad wspinania - ze względu na ochronę miękkiej skały oraz stylu wspinania, wyklucza on między innymi użycie magnezji, zwykłych kości i haków oraz zakazuje wspinaczki na wędkę (patentowania drogi).
Opr. GMI & ZI |
